Cinsiyet Gelişim Bozuklukları (interseks)

Cinsiyet gelişim bozuklukları (interseks durumlar), bireylerin cinsiyet karakteristiklerinin tipik erkek veya kadın şeklinde olmamasıdır. Nedenleri arasında genetik, gonadal, hormonal veya genital faktörler vardır. Bu nedenle genetik yapı, cinsiyet hormonları ile iç ve dış genital yapılar arasında uyumsuzluk mevcuttur. Benzer şekilde hermafroditizm hem erkek hem de dişi üreme organlarına sahip olan canlıları tanımlar. Bu terim genellikle bitkiler, hayvanlar ve diğer organizmalar için uygundur. Hermafroditlik, bazı hayvan türlerinde doğal bir durumdur. Bu canlılar üreme süreçlerinde hem erkek hem de dişi gametleri üretebilirler. Örneğin, sümüklü böcekler ve bazı deniz canlıları doğal hermafroditlerdir. Bu canlılar kendi kendilerini döller veya eşleriyle karşılıklı olarak döllenme gerçekleştirir. Diğer yandan insanlar için teknik olarak doğru bir terim değildir. İnsanlarda benzer durumları genellikle \”interseks\” terimi ile daha doğru bir şekilde ifade ederiz.

\”Hermafrodit\” kelimesi, Yunan mitolojisindeki Hermaphroditos\’tan türemiştir. Hermaphroditos, tanrı Hermes ve tanrıça Afrodit\’in oğlu olarak betimlenir. Ayrıca hem erkek hem de dişi özelliklere sahiptir. Efsaneye göre, Hermaphroditos bir su perisi olan Salmakis\’in havuzunda yüzerken, Salmakis ona sarılarak birleşmeleri için tanrılara dua etmiştir. Dilekleri kabul edilir ve iki beden birleşerek tek bir varlıkta, hem erkek hem de dişi özelliklere sahip olur. Bu mitolojik hikaye, zamanla hem erkek hem de dişi üreme organlarına sahip bireyleri tanımlamak için kullanılan \”hermafrodit\” teriminin kökenini oluşturmuştur.

Cinsiyet Gelişim Bozuklukları (interseks)

Sık Görülen Tipleri

1. Turner Sendromu (45,X): Tek bir X kromozomu olan ve ikinci bir X kromozomu eksik veya yapısal olarak anormal olan bireylerdir. Genellikle kızlarda meydana gelir ve boy kısalığı, gelişmemiş gonadlar ve kardiyovasküler sorunlar ile ilişkilidir.
2. Klinefelter Sendromu (47,XXY): Erkeklerde bir ekstra X kromozomu bulunması durumudur. Bu durum, küçük testisler, azalmış testosteron ve bazen de meme büyümesi gibi özelliklerle karakterizedir.
3. Androjen Duyarsızlık Sendromu : XY (erkek) kromozom yapısı olan kişide vücut, androjenlere (erkek cinsiyet hormonları) karşı duyarsızdır. Bu durum, dış genital yapıların kısmen veya tamamen kadınsı olmasına yol açar.
4. Kongenital Adrenal Hiperplazi (CAH): Böbrek üstü bezlerin aşırı androjen üretmesi nedeniyle ortaya çıkar. XX (dişi) kromozom yapısına sahip bireylerde, bu durum genellikle dış genital yapıların erkeksi bir şekilde gelişmesine sebep olur.
5. 5-alfa Redüktaz Eksikliği: Testosteronun dihidrotestosterona (DHT) dönüşümünü sağlayan enzimde bir eksiklik durumudur. XY kromozom yapısına sahip bireylerde, bu durum genellikle dış genital yapıların belirsiz veya kadınsı gelişmesine neden olur.
6. Ovotestiküler Bozukluk (Gerçek Hermaphroditism): Hem over hem de testis dokusuna sahip bireylerde görülen nadir bir durumdur. Bu durumda, hem erkek hem de kadın cinsiyet karakteristikleri bir kişide birliktedir.

Bu durumlar, cinsiyetin biyolojik olarak yalnızca iki kategoride sınıflandırılamayacağını gösteren örneklerdir. Her interseks bireyin deneyimi benzersizdir. Dolayısıyla cinsiyet kimliği ve cinsiyet ataması pek çok etmene bağlıdır. İlaveten interseks bireylerin hakları ve ihtiyaçları konusunda farkındalık ve anlayış geliştirmek önemlidir.