Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar

Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar (CYBE), başlıca bulaşma yolu, cinsel salgılar nedeniyle korunmasız cinsel ilişki olan HIV ve Hepatit-B virüsü de dahil olmak üzere çok sayıda bakteri, virüs, mantar ve parazitin ortaya çıkardığı hastalıkları kapsar. Bunlara örnek olarak HIV’in neden olduğu AIDS ve hepatit-B virüsünün neden olduğu sarılığın yanında, virüslerin neden olduğu cinsel organ siğilleri ve uçukları, bakterilerinin neden olduğu gonore (bel soğukluğu), frengi, parazitlerin neden olduğu uyuz ve kasık biti vardır.

• Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar, hastalık etkeni bulunduran biriyle girilen cinsel ilişki sonucu bulaşır.
• Bulaşın  vajinal, oral ya da anal ilişki ile olması mümkündür.
• Bulaşan mikroplar ya da virüsler cinsel organlarda akıntı, şişlik, ağrılı/ağrısız yaralar gibi belirtilere neden olur.
• Bazen de bulaştıktan sonra hiç bir belirti olmaz.
• Bu nedenle sağlıklı görünen biriyle girilen cinsel ilişkiden hastalık kapmak ya da kendi hastalığını bilmeden başkalarına bulaştırmak çok kolaydır.
• Akıntı sağlıklı kadınlarda da görülür.
  • Ayrıca miktarı, alışkanlığı, beyaz ya da sarı olarak rengi, adet döngüsü boyunca değişkenlik gösterir.
  • Erkeklerde herhangi bir akıntı, kadınlarda ise alışılmışın dışında bir akıntı olduğunda hekime başvuru gerekir.

Cinsel yolla bulaşan enfeksiyon etkenlerinin diğer bulaş yolları,

• • herhangi bir nedenle etken bulunduran kan nakli,
  • hasta biri tarafından kullanılmış iğne ile enjeksiyon,
  • anneden bebeğine kan yoluyla ya da doğum sırasında hatta kısmen emzirme ile geçebilir.

 

Sık Görülen Belirtiler:

• Ağrılı idrar yapma, idrar yaparken güçlük, sık idrara çıkma.
• Cinsel organlarda ağrılı/ağrısız açık yaralar ya da kabarıklar.
• Cinsel organlarda siğil ve uçuklar.
• Kol ve bacaklarda kaşıntısız kızarıklıklar, döküntüler.
• Cinsel organda karıncalanma hissi ya da kaşıntı.
• Baş ağrısı, halsizlik, bulantı, kusma.
• Ateş, üşüme.
• Ağızda yaralar.
• Kasıklarda şiş ve ağrılı bezeler.
• Deri altında şişlikler.
• Penisten akıntı (yeşil, sarı renkli) gelmesi.
• Düzensiz adet kanaması.
• Kasık ve/veya bel ağrısı.
• Her zamankinden farklı nitelikte vajinal akıntı (beyaz, grimsi, yeşil, sarı, köpüklü, iltihaplı, kokulu)
• Ağrılı ya da güç cinsel ilişki.
• Göz iltihabı, tedavi edilmezse gözde yaralara ve körlüğe yol açabilir (bebeklerde). Doğumsal sifilizde burun kökü çöküklüğü.
• Zatürre.

Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar Nasıl Azaltılabilir?

• CYBE riskini sıfırlamak ancak bir partnerle cinsel etkinliğe girmemekle mümkündür.
  • Bir partnerle yaşanan cinsellik yoksa risk de yoktur.
  • Mastürbasyon yapmanın ve fantezi kurmanın hiçbir riski yoktur.
  • Bu öneri en etkili ama uygulaması en zor olan yöntemdir.
• Cinsel birleşmenin olduğu her cinsel etkinlikte mutlaka kondom kullanılmalıdır.
  • Kondom lateks veya poliüretan yapıda olmalıdır.
  • Cepte veya cüzdan içinde taşınan kondomların yapısı ısı ve ter etkisiyle bozulabileceğinden kullanım esnasında kolayca yırtılabilir.
  • Bu nedenle uzun bir süre uygun koşullarda tutulmamış kondomlar son kullanma tarihleri geçmemiş olsa bile kullanılmamalıdır.
  • Ebatları uygun olmayan, ambalajı hasarlı olan ve son kullanma tarihi geçmiş olan kondomlar da kullanılmamalıdır.
  • Kişiler yanlarında kondom bulunmadığında ancak cinsel birleşmeyi ertelemek, reddetmek yoluna giderek olası bir bulaşmayı engelleyebilirler.
  • Kondom her cinsel etkinlikte kullanılmalı ve “bir kereden bir şey olmaz” diye düşünülmemelidir. Bir kondom yalnızca bir kez kullanılıp uygun şekilde atılmalıdır.
• Vücut salgılarının (semen, vajina sıvısı, kan ve tükürük) değiş-tokuşunu içeren her tür etkinlik CYBE hastalık bulaşma riski taşır.
  • Bu nedenle anal birleşme, vajinal birleşme, oral-anal temas, oral-vajinal temas gibi cinsel eylemler korunmasız olarak  yapılmamalıdır.
  • Anal birleşme CYBE bulaşması bakımından en yüksek riske sahip etkinlik olarak kabul edilmektedir.
  • Dokunma, sürtünme, masaj yapma ve öpüşme ise düşük risk taşıyan cinsel eylemlerdir.
• Kişilerin CYBE ve bu hastalıkların belirtileri konusunda bilgilenme çabası içinde olması önemlidir. HIV dışındaki CYBE’yi azımsamak ve önemsememek gibi bir yanlışa düşülmemelidir. Ek olarak, bu hastalıklar konusunda bilgili olmak tek başına korunma için yeterli değildir. Bu bilgileri kişilerin partnerleriyle paylaşmaları ve güvenli cinsel etkinlikte bulunma konusunda uzlaşmaları da gereklidir. Kişi kendisindeki ve partnerindeki olası CYBE belirtileri için görme, koklama, dokunma gibi duyularını kullanmalıdır. Herhangi bir şüpheli akıntı, kitle veya yara varlığı konusunda uyanık olunmalıdır.

Diğer Önemli Noktalar

• Cinsel partner edinme konusunda seçici olmak da önemli bir noktadır.  
  • Partner sayısı ne kadar az olursa risk de o kadar düşük olur.
  • İki kişi sadece birbirleri ile cinsellik yaşıyorsa yani monogamik bir ilişki sürdürüyorsa enfeksiyon riski çok düşük olmaktadır.
• Potansiyel partnerlerle iletişim kurmak ve sağlık durumları, riskli cinsel davranışları olup olmadığı hakkında soru sormak önemlidir. Fakat bazı potansiyel partnerler enfekte olduklarını bilmeyebilir. Bazıları da bu konuda dürüst ve samimi olmazlar. Dolayısıyla iletişim kurmak tek başına güvenli cinsellik için yeterli değildir.
• Kişilerin özgüvenli olması, hayır demeyi becerebilmesi, kendini koruma konusunda donanımlı olması, güvenli cinsellik konusunda karşındakiyle iletişim kurabilmesi önemlidir.
  • Her bireyin kendi cinsel sınırları vardır ve cinsel sınırlar kişiden kişiye farklılık gösterir.
  • Kişiler kendi cinsel sınırları, cinsel ihtiyaçları ve arzuları ile ilgili olarak net olmalıdır.
  • Bu konularda kişilerin başa çıkamadığı veya yetersiz hissettiği durumlar olursa akran ve arkadaşlarıyla konuşmaları uygundur.
  • Böylece onların fikir ve deneyimlerini öğrenip kendilerine uygun bulduklarını doğrudan veya uyarlayarak kullanırlar.
• Kişilerin kendilerine karşı ve partnerleri ile dürüst olmaları gerekli ama zor bir şeydir.
  • Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonu olan kişi ilişkisi bundan zarar görebilecek veya bitebilecek olsa bile durumu partnerine söylemelidir.
  • Aksi taktirde hem kendisinin hem de partnerinin sağlığı tehdit altında olacaktır.
  • Bazen enfekte olan kişinin bunu inkar etmesi “intihar”, yalan söylemesi “cinayet” gibidir.
  • Kişinin kendisine bulaşan enfeksiyon için partneri suçlaması ve kendi payını görmezden gelmesi kısır döngüye girmekten başka bir işe yaramaz.
• Alkol ve madde etkisinde iken cinsel etkinlikten kaçınmak CYBE riskini azaltmada önemlidir.
  • Ayrıca alkol ve madde etkisinde olan, yargılaması bozulmuş kişilerle cinsellik yaşamaktan da kaçınmak gerekir.
  • Alkol ve madde etkisinden ayıldıktan sonra taraflardan birinin diğerine enfekte olduğunu söylemesi durumunda iş işten geçmiş olacaktır.